เรื่องพระฉัพพัคคีย์
พระศาสดา เมื่อประทับอยู่ในพระเชตวัน ทรงปรารภภิกษุฉัพพัคคีย์ ตรัสพระธรรมเทศนานี้ว่า กายปฺปโกปํ เป็นต้น
พระฉัพพัคคีย์ (พระหมู่หก) สวมเขียงเท้า(รองเท้าทำด้วยไม้) ถือไม้เท้าทั้งสองมือ เดินจงบกรมบนหลังแผ่นดิน เขียงเท้ากระทบแผ่นหินเสียงดังมาก พระศาสดา ตรัสถามพระอานนทเถระว่า เป็นเสียงอะไร พระเถระกราบทูลว่า เป็นเสียงเขียงเท้าที่พระพัคคีย์สวมใส่เดินจงกรมอยู่บนหลังแผ่นหิน จึงทรงบัญญัติสิกขาบท แล้วตรัสว่า “ธรรมดาภิกษุ ควรรักษาทวารมีกายทวารเป็นต้น”
จากนั้น พระศาสดาได้ตรัสพระธรรมบท สี่พระคาถานี้ว่า
กายปฺปโกปํ รกฺเขยย
กาเยน สํวุโต สิยา
กายทุจริตํ หิตฺวา
กาเยน สุจริตํ จเร ฯ
วจีปโกปํ รกฺเขยย
วาจาย สํวุโต สิยา
วจีทุจฺจริตํ หิตฺวา
วาจาย สุจริตํ จเร ฯ
มโนปโกปํ รกฺเขยฺย
มนสา สํวุโต สิยา
มโนทุจฺจริตํ หิตฺวา
มนสา สุจริตํ จเร ฯ
กาเยน สํวุตา ธีรา
อโถ วาจาย สํวุตา
มนสา สํวุตา ธีรา
เต เว สุปริสํวุตา ฯ
พึงรักษาความกำเริบทางกาย
พึงเป็นผู้สำรวมทางกาย
พึงละกายทุจริตแล้ว
ประพฤติสุจริตทางกาย.
พึงรักษาความกำเริบทางวาจา
พึงเป็นผู้สำรวมทางวาจา
พึงละวจีทุจริตแล้ว
ประพฤติสุจริตทางวาจา.
พึงรักษาความกำเริบทางใจ
พึงเป็นผู้สำรวมทางใจ
พึงละมโนทุจริต
แล้วประพฤติสุจริตทางใจ.
ธีรชนทั้งหลาย สำรวมทางกาย
สำรวมทางวาจา และสำรวมทางใจ
ธีรชนเหล่านั้นแล
ชื่อว่าสำรวมรอบคอบดีแล้ว.
เมื่อพระธรรมเทศนาจบลง ชนเป็นอันมาก บรรลุอริยผลทั้งหลาย มีโสดาปัตติผลเป็นต้น.
