ពុទ្ធប្បវត្តិសង្ខេបត្រូវចងចាំគ្រប់គ្នា
១.បដិសន្ធិ ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ១៥ កើត ខែ អាសាឍ ឆ្នាំ រកា ពេលជិតភ្លឺ ។
២.ប្រសូត ថ្ងៃសុក្រ ១៥ កើត ខែ ពិសាខ ឆ្នាំ ច វេលាជិតថ្ងៃត្រង់ នៅឧទ្យានលុម្ពិនី មានហេតុអស្ចារ្យច្រើនយ៉ាងគឺៈ
១.មានទឹកក្ដៅ ទឹកត្រជាក់ ហូរធ្លាក់ពីអាកាសមកលាងជម្រះមន្ទិល ។
២.សុទ្ធាវាសមហាព្រហ្ម ៤ រូប កាន់បណ្ដាញមាស (សំណាញ់) មកទទួល ។
៣.មហារាជ ៤ រូប ទទួល
៤.ស្រីស្នំទទួល
៥.មហាព្រហ្មយកស្វេតច្ឆត្របាំងថ្វាយ សុយាមទេវរាជ យកវាលវិជនីបក់ថ្វាយ ទេវបុត្រ ១ អង្គ កាន់កែវ ៧ ប្រការ និង សុវណ្ណបាទុកា (ទ្រនាប់ជើងមាស) ទេវបុត្រ ១ អង្គទៀត កាន់គ្រឿងសម្រាប់រាជ្យ មាន ៥ ប្រការ គឺៈ មកុដ ១ ព្រះខ័ន ១ ស្វេតច្ឆត្រ ១ សុវណ្ណបាទុកា ១ វាលវិជនី ១។
៣.សហជាតវត្ថុ (វត្ថុកើតក្នុងថ្ងៃជាមួយគ្នា) មាន ៧ គឺៈ
១.ព្រះនាងពិម្ពា
២.ព្រះអានន្ទ
៣.ឆន្នអាមាត្យ
៤.កាឡុទាយីអាមាត្យ
៥.សេះកណ្ឋកៈ
៦.ដើមពោធិ៍
៧.កំណប់ទ្រព្យទាំង_៤_រណ្ដៅ
កំណប់ទ្រព្យទាំង_៤_រណ្ដៅនោះគឺៈ
១.សង្ខនិធិ ជម្រៅ ១ គាវុត
២.ឧឯលនិធិ ជម្រៅ កន្លះយោជន៍
៣.ឧបលនិធិ ជម្រៅ ៣ គាវុត
៤.បុណ្ឌរិកនិធិ ជម្រៅ ១ យោជន៍។
កំណប់ទាំង ៤ នេះ មានជម្រៅរហូតដល់ទឹកទ្រផែនដីជាទីបំផុត។
៤.ទ្រង់សោយរាជ្យ ថ្ងៃអាទិត្យ ១៥ កើត ខែ កត្តិក ឆ្នាំ ឆ្លូវ ក្នុងព្រះជន្ម ១៦ ព្រះវស្សា នៅនគរកបិលពស្តុ។
៥.ចេញសាងព្រះផ្នួស ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ខែ អាសាឍ ឆ្នាំ ថោះ ក្នុងព្រះជន្ម ២៩ ព្រះវស្សា វេលាអធ្រាត្រ។
៦.ទ្រង់ត្រាស់ដឹង ថ្ងៃពុធ ១៥ កើត ខែ ពិសាខ ឆ្នាំ រកា ក្នុងព្រះជន្ម ៣៥ ព្រះវស្សា ក្នុងឧរុវេលាសេនានិគម ជិតស្ទឹងនេរញ្ជរា វេលាជិតភ្លឺ រតនបល្ល័ង្កមានកម្ពស់ ១៤ ហត្ថ ស្មើនឹង ៧ ម៉ែត្រ ដើមពោធិ៍ កម្ពស់ ៥០ ហត្ថ ស្មើនឹង ២៥ ម៉ែត្រ។
៧.ចតុរង្គមហាសន្និបាត (ការប្រជុំប្រកបដោយអង្គ ៤ នៅថ្ងៃ ១៥ កើត ខែ មាឃ ក្នុងវត្តវេឡុវ័ន)គឺៈ
១.មាឃនក្ខត្តេន យុត្តោ បុណ្ណមី ឧបោសថ ទិវសោ = ប្រជុំនៅថ្ងៃពេញបូណ៌មី ជាថ្ងៃឧបោសថ ប្រកបដោយផ្កាយនក្ខត្តឫក្សប្រចាំខែមាឃ ។
២.កេនចិ អនាមន្តិតានិ ហុត្វា អត្តនោ យេវ ធម្មតាយ សន្និបតិតានិ អឌ្ឍតេរសានិ ភិក្ខុសតានិ = មានភិក្ខុសង្ឃ ១.២៥០ អង្គ មកប្រជុំដោយខ្លួនឯង តាមធម្មតារបស់ខ្លួន ឥតមានអ្នកណានិមន្តមកឡើយ ។
៣.តេសុ ឯកោ បថុជ្ជនោ វា សោតាបន្ន សកទាគាមិ អនាគាមិ សុក្ខវិបស្សក អរហន្តេសុ វា អញ្ញតរោ នត្ថិ = ភិក្ខុទាំង ១.២៥០ អង្គ សូម្បីមានឋានៈត្រឹមតែជាបុថុជ្ជន ឬ សោតាបន្នបុគ្គល ឬ សកទាគាមិបុគ្គល អនាគាមិបុគ្គល ឬ គ្រាន់តែជាព្រះអរហន្តគ្រាន់តែរីងស្ងួតកិលេសក៏គ្មានឡើយ គឺសុទ្ធតែជាព្រះអរហន្តបានអភិញ្ញា ៦ គ្រប់អង្គទាំងអស់ ។
៤.ឯកោ បិ ចេត្ថ សត្ថកេន កេសេ ឆិន្ទិត្វា បព្វជិតោ នាម នត្ថិ សព្វេ ឯហិភិក្ខុយេវ = ភិក្ខុទាំងអស់ គ្មានភិក្ខុរូបណាមួយ កោរសក់ដោយកាំបិតហើយបួសទេ គឺសុទ្ធតែឯហិភិក្ខុទាំងអស់ ។
៨.ទ្រង់ដាក់ព្រះជន្មាយុសង្ខារ ថ្ងៃ ១៥ កើត ខែ មាឃ ឆ្នាំ ម្សាញ់ នៅបាវាលចេតិយ ។
៩..ទ្រង់បរិនិព្វាន ថ្ងៃអង្គារ ១៥ កើត ខែ ពិសាខ ឆ្នាំ ម្សាញ់ នៅនគរកុសិនារា ។
១០.អំពីព្រះបរមសារីរិកធាតុ ព្រះធាតុដែលបែកតូចៗ មាន ១៦ នាឡិ
ស្ដេចទាំងឡាយនាំទៅនគរ និង ដែនរៀងៗខ្លួន គឺៈ
១.ព្រះបាទអជាតសត្តុ នាំទៅក្រុងរាជគ្រឹះ ចំនួន ២ នាឡិ
២.ពួកក្សត្រលិច្ឆវី នាំទៅក្រុងវេសាលី ចំនួន ២ នាឡិ
៣.ពួកក្សត្រកបិលពស្តុ នាំទៅក្រុងកបិលពស្តុ ចំនួន ២ នាឡិ
៤.ពួកក្សត្រថូលិ នាំទៅក្រុងអល្លកប្បៈ ចំនួន ២ នាឡិ
៥.ពួកក្សត្រកោលិយៈ នាំទៅរាមគ្រាម ចំនួន ២ នាឡិ
៦.ពួកព្រាហ្មណ៍វេដ្ឋទីបកៈ នាំទៅដែនវេដ្ឋទីបកៈ ចំនួន ២ នាឡិ
៧.ពួកមល្លៈ នាំទៅក្រុងបាវេយ្យកៈ ចំនួន ២ នាឡិ
៨.ពួកមល្លក្សត្រ នាំទៅក្រុងកុសិនារា ចំនួន ២ នាឡិ ។
ព្រះធាតុទាំងអស់មាន ៣ ខ្នាត
១.ព្រះធាតុខ្នាតធំ មានទំហំប៉ុនកំណាត់គ្រាប់សណ្ដែកបាយ មានពណ៌ដូចមាស ចំនួន ៥ នាឡិ
២.ព្រះធាតុខ្នាតកណ្ដាល មានទំហំប៉ុនកំណាត់គ្រាប់អង្ករ មានពណ៌ដូចកែវផលិក ចំនួន ៦ នាឡិ
៣.ព្រះធាតុខ្នាតតូច មានទំហំប៉ុនគ្រាប់ស្ពៃ មានពណ៌ដូចផ្កាថ្កុល ចំនួន ៥ នាឡិ។
ព្រះធាតុដែលមិនបែកមាន ៧ គឺៈ
- ព្រះឧណ្ហីសធាតុ (ឆ្អឹងថ្ងាស) ១
- ព្រះទាឋាធាតុ (ព្រះចង្កូមកែវ) ៤
- ព្រះអក្ខកធាតុ (ឆ្អឹងដងកាំបិត) ទាំងឡាយ ២ ។
ព្រះធាតុទាំងនោះបានប្រតិស្ឋានក្នុងទីកន្លែងផ្សេងៗ គឺៈ
១.ព្រះទាឋធាតុ (ព្រះចង្កូមកែវ) ស្ដាំខាងលើ ប្រតិស្ឋាននៅឋានតាវត្តិង្ស
២.ព្រះទាឋធាតុ (ព្រះចង្កូមកែវ) ស្ដាំខាងក្រោម ប្រតិស្ឋាននៅប្រទេស ស្រីលង្កា
៣.ព្រះទាឋធាតុ (ព្រះចង្កូមកែវ) ឆ្វេងខាងលើ សព្វថ្ងៃប្រតិស្ឋាននៅប្រទេសចិន
៤.ព្រះទាឋធាតុ (ព្រះចង្កូមកែវ) ឆ្វេងខាងក្រោម ប្រតិស្ឋាននៅក្នុងពិភពនាគ
៥.ព្រះអក្ខកធាតុ (ឆ្អឹងដងកាំបិត) ខាងស្ដាំ ប្រតិស្ឋាននៅប្រទេស ស្រីលង្កា
៦.ព្រះអក្ខកធាតុ (ឆ្អឹងដងកាំបិត) ខាងឆ្វេង ប្រតិស្ឋាននៅព្រហ្មលោក
៧.ព្រះឧណ្ហីសធាតុ (ឆ្អឹងថ្ងាស) សព្វថ្ងៃប្រតិស្ឋាននៅប្រទេស ស្រីលង្កា ខ្លះថា នៅទុស្សចេតិយព្រហ្មលោក
៨.ព្រះទន្តាធាតុ (ធ្មេញ) ទាំងឡាយ ៤០ គត់ផង ព្រះកេសាធាតុ (សក់) ទាំងឡាយផង ព្រះលោមាធាតុ (រោម) ទាំងឡាយផង ព្រះនខាធាតុ (ក្រចក) ទាំងឡាយផង ទាំងអស់នេះពួកទេវតាទាំងឡាយនាំទៅកាន់ចក្កវាឡរៀងៗខ្លួនសម្រាប់ទុកគោរពបូជា ។
ដោយៈ ចង្កមរក្ខិតោ នូ សម្បត្តិ
